Przed wprowadzeniem obowiązkowych szczepień krztusiec był chorobą bardzo rozpowszechnioną w wielu krajach na całym świecie i dotykał zwłaszcza dzieci. Obecnie zachorowania znacznie częściej notuje się wśród młodzieży oraz osób dorosłych – szczepionka chroni przed krztuścem przez kilkanaście lat, później jednak odporność spada.
Z tekstu dowiesz się:
- jak się można zarazić krztuścem,
- jakie są objawy krztuśca,
- jak przebiega leczenie krztuśca.
Krztusiec – znany przed laty również jako koklusz – to choroba zakaźna dróg oddechowych (głównie tchawicy i oskrzeli), wywoływana przez pałeczkę krztuśca (Bortedella pertussis). Jeszcze w latach 50. XX w. krztusiec u dzieci był bardzo częstą i groźną chorobą – co roku zgłaszano od 1000 do 1400 spowodowanych przez nią zgonów. Wprowadzenie szczepień ochronnych przeciw krztuścowi (w formie szczepionki skojarzonej przeciw krztuścowi, tężcowi i błonicy) bardzo poprawiło sytuację epidemiologiczną. W latach 80. chorych zaczęło jednak przybywać, przy czym częściej krztusiec diagnozowano u nastolatków oraz u osób dorosłych – okazało się, że odporność poszczepienna zanika po 10-20 latach, a pełnej ochrony przed zachorowaniem nie daje również przebyte wcześniej zakażenie. W 2012 r. w Polsce zanotowano 4,5 tys. przypadków krztuśca, czyli aż trzykrotnie więcej niż rok wcześniej. Nie jest to już jednak tak groźna choroba – nowoczesna, szybka diagnostyka oraz skuteczne leczenie sprawiają, że liczba zgonów spowodowanych krztuścem jest znikoma.
Krztusiec – jak można się nim zarazić?
Do zakażenia pałeczką krztuśca dochodzi zawsze przez kontakt z osobą chorą – zarówno z dzieckiem z pełnoobjawowym krztuścem, jak i nastolatkiem czy osobą dorosłą, u których zakażenie może przebiegać łagodnie. Drobnoustroje przenoszą się drogą kropelkową podczas kichania i kaszlu. Możliwe jest również zarażenie drogą kontaktową, przez dotknięcie zanieczyszczonych wcześniej wydzielinami (np. śliną) powierzchni takich jak klamki czy sztućce, ale jest to mniej prawdopodobne. Okres wylęgania się krztuśca to z reguły od 7 do 10 dni, rzadziej – do 3 tygodni.
Objawy krztuśca
Głównym symptomem choroby jest kaszel – silny i przewlekły. Pozostałe objawy krztuśca zależą od indywidualnego stanu pacjenta oraz jego odporności na chorobę. U osób wielokrotnie szczepionych są one mniej nasilone.
Ogólnie, krztusiec u dzieci dzieli się na trzy etapy (fazy), zaś u dorosłych występują tylko dwa. Są to:
- faza nieżytowa – trwa od 1 do 2 tygodni; na tym etapie chorobę bardzo trudno odróżnić od ciężkiego przeziębienia; u chorego występują suchy kaszel, katar, stan podgorączkowy i ból gardła,
- faza napadów kaszlu – może trwać od 2 do 4 tygodni, w tym czasie objawy krztuśca różnią się w zależności od wieku: u niemowląt pojawiają się napady duszności, zaczerwienienie twarzy, sinica skóry i bezdech, u starszych dzieci – napady kaszlu o zwiększającej się częstotliwości, zaś u dorosłych – przewlekły suchy kaszel nasilający się nocą i stopniowo ustępujący,
- faza zdrowienia – trwa od 2 do 12 tygodni i w tym czasie objawy krztuśca stają się coraz łagodniejsze i z czasem całkowicie ustępują.
Warto pamiętać, że u niektórych chorych – zwłaszcza niemowląt – krztusiec może dawać groźne powikłania. Najbardziej niebezpieczne są uszkodzenia płuc, a także krztuścowe uszkodzenie mózgu, które objawia się zaburzeniami świadomości, niedowładami i prowadzi do trwałego kalectwa. Im dziecko jest starsze i im więcej dawek szczepionki otrzymało, tym przebieg choroby jest łagodniejszy, a powikłania – rzadsze. U dorosłych powikłaniem krztuśca może być np. nietrzymanie moczu czy przepuklina pachwinowa.
Leczenie krztuśca
Krztusiec u dzieci leczy pediatra, u dorosłych – najczęściej lekarz rodzinny lub internista. Jeśli choroba zostanie zdiagnozowana w fazie nieżytowej, leczenie przy pomocy odpowiednio dobranego antybiotyku może zahamować jej rozwój, a także ograniczyć zakaźność – badania naukowe dowiodły, że już po 5 dniach właściwej antybiotykoterapii pacjent przestaje zarażać. Lekarz może przepisać również leki o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym czy przeciwgorączkowym – w zależności od tego, jakie objawy krztuśca występują u pacjenta. W fazie rozwiniętej leczenie krztuśca może się opierać już wyłącznie na łagodzeniu napadów kaszlu, choć skuteczność żadnego ze stosowanych leków nie jest stuprocentowa.
Bardzo ważnym aspektem pozostaje oczywiście profilaktyka krztuśca. Obecnie obowiązkowe są trzy szczepienia przeciw tej chorobie – w pierwszym półroczu życia dziecka oraz przypominająco w 16.-18. miesiącu życia i w 6. roku życia. U nastolatków i osób dorosłych – w ramach szczepień zalecanych – stosowana jest szczepionka o zmniejszonej zawartości antygenów krztuścowych. Zalecane jest również szczepienie kobiet w ciąży, między 27. a 36. tygodniem. Takie szczepienie chroni nie tylko mamę, ale także noworodki i niemowlęta w okresie przed zaszczepieniem dziecka.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158166,krztusiec
Podobne artykuły
Nie tylko kaszel. Sprawdź, jakie objawy mogą budzić podejrzenie POChP
O czym świadczy powiększona wątroba? Zwróć uwagę na te objawy
Mam coś pod skórą, to straszne